جهانی شدنها: مفاهیم و نظریه ها

آدرس مقاله در پایگاه مجلات تخصصی نور: مجله ارغنون » تابستان 1383 - شماره 24 (از صفحه 0 تا 58)

URL : http://www.noormags.com/view/Magazine/ViewPages.aspx?ArticleId=8234

عنوان مقاله: جهانی شدنها: مفاهیم و نظریه ها (59 صفحه)

نویسنده : عاملی، سعیدرضا

چکیده :

کلمات کلیدی :

ارغنون » شماره 24 (صفحه 0)

---

ارغنون » شماره 24 (صفحه 1)

---

اگرچه مفهوم مشخص و مورد توافقی نسبت به جهانی شدن وجود ندارد، ولی از مجموعه نظریه‏ها فهمیده می‏شود که جهانی شدن به عنوان یک واقعیت وجود دارد.

(بارتلسون⁽³⁾، 181:2002 )

مقدمه: آغاز جهانهای جدید

صنعت همزمان جهانی ارتباطات به عنوان سخت‏افزار جهانی شدن، همراه با نرم‏افزار جهانی شدن که برخواسته از نگاهِ جهان‏گرایانه هزاره‏ای و فلسفه‏ها و نظریه‏های بزرگ جهانی و نگاه جهان‏گرایانه دینی است، فضای به هم پیوسته‏ای به وجود آورده است که ارتباطات از راه دور را تسریع و تشدید نموده و در پرتو آن مفهوم جهانی شدن و آغاز جهانهای جدید معنا پیدا کرده است. جهانی شدن، هم یک مفهوم «رشته‏ای⁽⁴⁾» است و هم فهم آن متکی بر یک نگاه «چند رشته‏ای⁽⁵⁾» است و در مواردی نیازمند یک نگاه «فرا رشته‏ای⁽⁶⁾» است که در همه حوزه‏های متفاوت علوم مورد بحث قرار گرفته و به نوعی یک

______________________________

ارغنون 24 / تابستان 1383

1.اختصاص شماره 24 ارغنون به موضوع جهانی شدن و توفیق همکاری و مشارکت نگارنده این مقاله، حاصل حمایتها و تشویقهای دوست و همکار اندیشمند، جناب آقای دکتر اباذری و تدبیر و مدیریت آقای شفیعی شکیب و همکاری صمیمانه اساتید و اندیشمندان حلقه ارغنون است. بر خود لازم می‏دانم از همه عزیزان تشکر نموده، استمرار مهر رحمت را برایشان آرزو کنم.

2. Bartelson

3. Disciplinary

4. Inter-disciplinary

5. Trans-disciplinary

ارغنون » شماره 24 (صفحه 2)

---

«فرا مفهومی⁽¹⁾» محسوب می‏شود که بسیاری از مفاهیم را وادار به «بازسازی معنائی» کرده است. از همین منظر است که اسکات⁽²⁾ ( 2003 ) جهانی شدن را عامل شکننده‏ای برای اندیشه‏های آکادمیک در آغاز قرن بیست و یکم می‏داند. در دوره ظهور کمونیسم، به نوعی تولیدات علمی در اروپای شرقی و اروپای مرکزی دچار بازنگری و بازخوانی جدید شد و جهانی شدن، یک تجربه به مراتب ساختاری‏تر و فراگیرتر را به وجود آورده که ممکن است نوع بازسازی و حتی آغازهای جدید را در پژوهشهای آکادمیک به وجود بیاورد. باید توجه داشت که جهانی شدن با مفهوم جدید آن، محصول تعاملات فرا ملّی است که طیّ 20 تا 30 سال گذشته عینیت پیدا کرده است (واترز⁽³⁾، 36:1995 ).

با نگاهی اجمالی ملاحظه می‏شود که ورود به «دوره جهانی شدن» موجب بازنگریهای جدی در حوزه‏های مختلف علوم، خصوصاً مطالعات جامعه‏شناسی (کیل مینستور⁽⁴⁾، 1998، گیدنز⁽⁵⁾، 2001، بیلتون⁽⁶⁾ و همکاران، 2002 )، فرهنگ‏شناسی (تامیلسون⁽⁷⁾، 1999، اسکلتون و الن⁽⁸⁾، 2000 )، علوم سیاسی، روابط بین‏الملل، اقتصاد و تجارت شده است. در واقع با عوض شدن مفهوم جامعه و فرهنگ، تعاملات فرد با خود و دیگری، قدرت داخلی و بین‏المللی دولتها و روابط اقتصادی و تجاری، تغییرات جدی را به وجود آورده که منشأ مسائل جدیدی در حوزه مطالعات تجربی و علوم اجتماعی شده است. به تعبیر میلز⁽⁹⁾( 1970 ) «تصویرسازی جامعه‏شناسانه⁽¹⁰⁾» متفاوتی در «عصر جهانی شدن» به وجود آمده است که «تفسیر اجتماعی⁽¹¹⁾» و «عمل اجتماعی⁽¹²⁾» متمایزی را به دنبال داشته است. با گذشت دو دهه از مطالعات جهانی شدن، ادبیات بسیار گسترده و در عین‏حال با چشم‏اندازهای متفاوت شکل گرفته است که در درجه اول مفهوم «مطالعات جهانی شدن⁽¹³⁾» را به عنوان یک حوزه جدید مطالعاتی معنا بخشیده و در درجه بعدی آثار متفاوتی را بر بسیاری از مفاهیم و مطالعات دوره مدرنیته، مثل مفهوم جامعه، فرهنگ، مذهب، روشنگری، روشنفکری، طبقه اجتماعی، قشربندی اجتماعی، تفاوتهای نسلی، فاصله اجتماعی، تقسیم‏بندی و تیپ‏بندیهای هویتی و حوزه‏های مختلف نظریه‏های اجتماعی به دنبال داشته است.

______________________________