خلاصه دوم کلاس جهانی شدن، یحیی مرتب

خلاصه دوم

در هزار توهای نظم جهانی و دولت بی قدرت

در نگاهی کلی جهانی شدن معنای اقزایش روابط افراد گروههای اجتماعی نهادها دولتهای ملی و ... در جهان به اندازه ای که میان آنها وابستگی متقابل ایجاد کند و تراکم این روابط به حدی باشد که امکان تفکیک اجزا از یکدیگر وجود نداشته باشد. یعنی دارای سه مفهموم وابستگی متقابل تراکم و یکپارچگی باشد. با این تعریف در جهانی شدن روابط تک محوری دیگر وجود ندارد، همچنین با وجود تراکم پیچیدگی روابط بسیار بالا میرود. پیشینه تاریخی جهانی شدن را میتوان به سه بخش تقسیم کرد:

1.        دوره پیش صنعتی یعنی تا پیش از قرن هجدهم

2.        دوره صنعتی یعنی از قرن هجدهم تا نیمه قرن بیستم

3.        دوره پسا صنعتی یعنی از نیمه قرن بیستم تا امروز

فتح قاره ای جدید توسط فاتحان اسپانیایی، تاسیس شرکتهای سرمایه گذاری خارجی در سال 1602، فروپاشی امپراطوری ها و و استقلال کشور ها در قرن 18 و تشکیل کنفرانس برتون وودز در 1944 همه تشکیل نظامی جدید برای عالم را وعده میدادند.

جهانی شدن اشکال گوناگونی دارد:

1.        جهانی شدن سیاسی یا تثبیت شکل دولت ملی

2.        جهانش شدن اجتماعی یا تثبیت شکل شهر نشینی

3.        جهانش شدن فرهنگی یا تثبیت شکل زندگی صنعتی و مصرف گرا

4.        جهانی شدن اقتصادی یا تثبیت شکل بازار جهانی

بازیگران نظام جهانی به سه دسته تقسیم میشوند: دولت های ملی ، شرکت های چند ملیتی و اقتصاد های زیرزمینی که به اقتصادهایی گفته میشود که به هر دلیلی در آمار ها ثبت نشده است.

اما این جهانی شدن موجبات برخی مشکلات نیز شده است، نظیر فقر و نابرابری که موجب توزیع نابرابر ثروت در جهان و افزایش فاصله های طبقاتی گردیده است، عدم توازن در نظام مبادلات مالی نظیر کاهش فشار کسری در تراز مبادلات خارجی کشورها، و ... شده است. در تمامی این مشکلات خروج دولت از عرصه امور مالی موجب لجام گسیخختگی بسیار مخرب فساد در همه عرصه میشود بدون اینکه اثری مثبت داشته باشد. به همین دلیل یکی از مهمترین پیشنهادها افزایش اختیارات دولتی است، نظیر فراهم ساختن امکان باز و بسته کردن بازارهای داخلی برای دولتهای ملی است که میتوانند بدین ترتیب از هرج و مرج ناشی از ورود و خروج های بیرویه تا اندازه ای جلوگیری کنند. و یا سیاستهای کنترل سرمایه از طریق ابزارهای مالیاتی و غیرمالیاتی میتواند موثر باشد و نهایتا اصلاح نهادهای بین المللی مالی در عرصه جهانی.

در کتاب کاستلز می خوانیم که جریانهای جهانی سرمایه، کالا، خدمات، تکنولوژی، ارتباطات و... بطور فزاینده ای کنترل دولت را تضعیف کرده است. هر چند دولتها برای افزایش مشروعیت خود دست به تشکیل دولتهای محلی داده اند لکن این امر مردم را از دولت ملی و مرکزی دورتر کرده است.

نظیر دولت فدرال آمریکا که تا حد زیادی به بازارهای جهانی سرمایه و استقراض خارجی وابسته شده است. از طرف دیگر در عصر اطلاعات دولتها بازنده جنگ بر سر رسانه ها هستند چراکه هر تلاشی برای محدود ساختن آزادی رسانه ها هزینه های سنگینی در بر خواهد داشت چراکه شهروندان که شاید جندان هم در بند دقت در اخبار نباشند شدیدا از امتیاز دریافت اطلاعات از منابعی که تابع دولت نباشند دفاع میکنند.

یکی از مهمترین اثرات جهانی شدن ایجاد مادر همه جرائم یعنی پول شویی است. که بدون روشهای تطهیر پول اقتصاد جنایی نمیتوانست در جهانی یا سودآور شود. امروزه دولتها بدون در نظر گرفتن مافیای قدرت و ثروت نمیتوانند سیاستهای خود را پیاده کنند و باید با آنان به مذاکره بنشینند، رشوه تهدید و زدوبند سیاسی در دولتها معمول شده است.

نظام موازنه قدرت در جهان امروز بسیار پیچیده شده است چراکه قدرت بیشتر نظامی در داشتن اطلاعات بیشتر و فناوری پیشرفته تر است و فروختن و خریدن سلاحهای گوناگون توسط کشورهای گوناگون موجب شده استکه هیچ دولت ملی حتی ایالات متحده دیگر آزادی خاص خود را ندارد و یک محاسبه غلط ممکن است به یک انفجار جنگی جهانی منجر شود.

دولتهای ملی برای کسب قدرت خود در نظام جهانی کنونی تصمیم به ایجاد اتحادهای بزرگ و تشکیل ابر دولتها گرفته اند تا بتوانند از این طریق مشکلات خود را رفع کنند.